Landgoed Wassenaar

Groene long

Het huidige landgoed Wassenaar is ruim 200 hectare groot en de kern van vroegere bezittingen van de familie Van Wassenaer Obdam. Samen met de aangrenzende landgoederen Duivenvoorde en De Horsten vormt het een essentiële groene long tussen Den Haag, Wassenaar, Leiden en Voorschoten. De aanleg van de RijnlandRoute, een nieuwe wegverbinding voor betere doorstroming bij Katwijk en Leiden, vormt een grote bedreiging voor deze groene long. 

Ondanks de druk van de verstedelijking probeert Twickel de landschappelijke betekenis en natuurwaarde van het gebied te versterken. Bijvoorbeeld door aangepast beheer voor weidevogels en slootkantbeheer.

Zuidwijk en Santhorst

Zuidwijk is een fraaie buitenplaats die uit een laat 18e eeuws gebouw met een parkbos bestaat. Het huis is particulier bewoond en derhalve niet opengesteld voor publiek. Oorspronkelijk stond hier het oude huis Zuidwijk. De heerlijkheid Zuidwijk werd in 1518 aangekocht door Jan II van Wassenaer. Een heerlijkheid is een bezitting waaraan ‘heerlijke rechten’ zijn verbonden, zoals de rechtspraak en het benoemen van ambtenaren. Nadat zij door vererving in andere handen was gekomen, kocht Jacob II van Wassenaer Obdam de heerlijkheid Zuidwijk terug in 1615. In 1657 kocht zijn zoon Jacob III van Wassenaer Obdam de heerlijkheid Wassenaar. Ook deze heerlijkheid was een vroegere bezitting van Jan II van Wassenaer. Zo kwamen Zuidwijk en Wassenaar weer in één hand.

Rondom de buitenplaats ligt de Zuidwijkse polder, een veenweidelandschap aan de rand van Wassenaar, met enkele verpachte hoeven. Een daarvan is erve Zonneveld, met een voorgevel uit het begin van de zeventiende eeuw.

Santhorst is een oude Van Wassenaerbezitting tussen Wassenaar en Voorschoten, die in 1959 door de Stichting Twickel is aangekocht. Het omvat een boerenbedrijf gelegen in een typisch polderlandschap van weilanden doorkruist met vele slootjes.

Baljuwhuis

Een andere groene long vormt het Baljuwhuis, gelegen aan het Plein in het centrum van het oude Wassenaar. Het werd in de jaren 1742-1745 gebouwd in opdracht van Joan van Gybelant, baljuw in Wassenaar en Zuidwijk. Vanuit deze statige ambtswoning vertegenwoordigde Gybelant zijn heer Unico Wilhelm van Wasenaer Obdam als bestuurder en rechter. De baljuw was een invloedrijk figuur; in Wassenaar was hij zelfs gerechtigd doodstraffen uit te spreken 
Toen Van Gybelant in 1766 kinderloos overleed, liet hij zijn bezit na aan Unico. Zo kwam het Baljuwhuis met ommuurde achterplaats aan een bewoner van Twickel.

Het monumentale pand met alles wat daarbij hoort - koetshuis, paardenstal en koetsierswoning - is sindsdien in de familie gebleven en maakt ook nu nog deel uit van de Twickelbezittingen. Het huis is bewoond en niet regulier opengesteld voor publiek. Wie het is gegund om een kijkje achter de muren te nemen, ziet dat de tuin achter het huis overgaat in een uniek, klein bosgebied van anderhalve hectare. Het is een zogeheten slingerbosje, oorspronkelijk bedoeld voor het winnen van hakhout. Nu is het een groene oase middenin het dorp.

Eeuwige rustplaats

De verbintenis van Wassenaar en Twickel is zichtbaar op het kerkhof bij de dorpskerk. In de 19e eeuw vonden vier bezitters van Twickel hier hun laatste rustplaats in een grafkelder. Het grafmonument is getooid met het wapen van de heren van Wassenaar met daaronder de wapenspreuk Mutando non Mutor (Alles verandert maar ik blijf dezelfde).